Trong nhân tướng học cũng như huyền học phương Đông, người ta thường nói: muốn hiểu một con người, đừng chỉ nhìn vào cách họ ăn mặc, lời họ nói hay hoàn cảnh giàu nghèo. Thứ quyết định chiều sâu bản chất lại nằm ở “tam quan” – tức ba gốc rễ định hình nhận thức và hành xử.
Tam quan gồm: Thế giới quan – Nhân sinh quan – Giá trị quan. Đây chính là “xương sống” của nhân cách và vận mệnh.
Thế giới quan như một chiếc kính lọc đặt trước mắt mỗi người.
Ai đeo kính màu hồng sẽ thấy cuộc đời tươi sáng, đầy hy vọng.
Ai mang kính màu xám thì ngay cả bầu trời xanh cũng trở nên ảm đạm.
Có người tin rằng đời là một vòng nhân quả công bằng, gieo nhân nào gặt quả nấy. Lại có người chỉ tin vào sự tranh đấu mạnh được yếu thua.
Thế giới quan quyết định tầm nhìn. Ta chọn tin vào điều gì, con đường đời của ta sẽ mở ra theo hướng đó.
Nếu thế giới quan bao quát vũ trụ, thì nhân sinh quan lại chính là hành trình riêng của ta trong vũ trụ ấy.
Người coi đời như một chuyến hành hương ngắn ngủi sẽ biết trân trọng từng khoảnh khắc.
Người chỉ coi đời là cuộc tranh giành hơn thua sẽ luôn mệt mỏi, bất an.
Nhân sinh quan quyết định hướng đi. Một nhân sinh quan cao rộng đem lại ý nghĩa và sự thanh thản. Ngược lại, nhân sinh quan hẹp hòi biến cuộc sống thành gánh nặng.
Giá trị quan là kim chỉ nam, trả lời cho câu hỏi: “Điều gì đáng để ta sống và đánh đổi?”
Ai đặt tiền bạc lên hàng đầu sẽ xoay quanh lợi ích.
Ai coi trọng tình thân sẽ sẵn sàng hy sinh vì gia đình.
Ai giữ vững đạo đức, công lý sẽ đứng vững giữa sóng gió.
Giá trị quan quyết định lựa chọn. Nó chi phối hành vi của ta và cũng là thước đo để người khác tin tưởng hay xa lánh.
Tam quan không bất biến. Nó được hình thành và tôi luyện qua:
Giáo dục từ gia đình, thầy cô.
Trải nghiệm sống và thử thách.
Sách vở, tri thức tích lũy.
Những biến cố hay cú sốc cuộc đời.
Người trưởng thành thật sự là người biết soi chiếu lại tam quan của chính mình – dám sửa khi thấy lệch lạc, dám đổi mới để hoàn thiện.
Thế giới quan định hình tầm nhìn.
Nhân sinh quan chỉ lối hướng đi.
Giá trị quan dẫn dắt từng quyết định.
Một khi tam quan sáng rõ, ta sẽ có nội lực vững vàng, không hoang mang trước sóng gió. Đó chính là nền tảng để nuôi dưỡng nhân cách và kiến tạo vận mệnh tốt đẹp.